تمدن حصار سوم

این تپه در سه کیلومتری شهر دامغان در استان سمنان قرار دارد. آثار معماری تپه حصار در طبقه سوم به شکل کاملاً محسوسی توسعه یافته و بقایای ساختمان بزرگی در این طبقه مشاهده گردیده است. این ساختمان بر اثر آتش سوزی منهدم شده و ساکنان آن فقط توانسته اند جان خود را نجات دهند زیرا بیشتر مایملک ایشان در جای خود سوخته است. درباره تاریخ دوران «حصار سوم» نظریات مختلفی وجود دارد، از جمله پروفسور «پیگوت» اظهار می دارد که با توجه به آثار به دست آمده در این منطقه، قدمت طبقه سوم حصار نمی تواند قدیمی تر از دو هزار سال پیش از میلاد باشد. سفال «حصار سوم»، تحولی در یک دوره را معرفی می کند و سفال خاکستری تیره که با نقش های داغ دار تزیین شده، از سفال های مشخصه این دوره است.

آثار و ادوات گوناگون گِلین مشتمل بر انواع ظروف ساده و یا به شکل جانوران، سردوک های پشم ریسی، گوی های فلاخن و قالب هایی برای ریختن مس مذاب از جمله آثار و ادوات گِلینی است که از این لایه به دست آمده است. مجسمه های کوچک جانورانی مانند : قوچ ها، بزهای کوهی، گاو و مرغابی از دیگر آثار به دست آمده می باشند. افزون بر این، شماری از مجسمه های انسان های ساخته شده از گِل، سنگ، مس و طلا نیز در این حفاری کشف گردیده است.

مهرهای مسطح به دست آمده در این لایه از جنس گِل، مس و سنگ ساخته شده اند. نقش این مهرها با نقوش مهرهای استوانه ای کشف شده در دره «سند» قابل مقایسه می باشد. آثار و ادوات فلزی به دست آمده از طبقه سوم «حصار» شامل دیگ های بزرگ، خنجرها، چاقوها، سرنیزه ها، سرگرزها، پیکان ها، تبرها، کلنگ ها، تیشه ها، سنجاق ها، سوزن ها، میخ ها، دستبندها، گوشواره ها، انگشترها و آیینه ها می باشند که بیشتر از جنس سرب، مس، برنز، سیم و زر ساخته شده اند.

روی هم رفته، آثار باستانی به دست آمده از «تپه حصار»، هم از نظر کیفیت و هم از نظر کمیت دارای ارزش بسیار زیادی است و به خوبی وضعیت بسیار مطلوب و مرفه ساکنان این تپه را در آن زمان نشان می دهد. بیشتر اشیاء نفیس و ارزنده از داخل گورها به دست آمده است.